Hint Felsefesi

[ANTER]

Hindistan'da Felsefe-Hint Felsefesi

--------------------------------------------------------------------------------

*Hindistan co?rafyasının belirgin iki özelli?i vardır.Birincisi verimli-sulak topraklarıdır. Dünyada tarımın ilk ba?ladı?ı yerlerden biri de İndus-Ganj havzasıdır. İkincisi Hindistan?ın da?lık kuzey bölgesi nedeniyle Asya?dan görece kopuklu?udur.
*İÖ 3500?de yarı-göçebe topluluklar ortaya çıktı. İÖ 2500?de yerle?ik köy ya?amına geçildi. Dünyada ilk kez Hindistan?da aynı topraktan bir yılda iki kez ürün alındı. (bu?day-pirinç)
*İÖ 1200-500 yıllları arasında Orta Asya?dan Ariler Hindistan?a geldiler. Kast sistemini ülkeye soktular. Kast net ve cüretli bir sınıf ayrı?masının ilanıdır.
*Tarımın yanında ticaret de geli?ti. Batı kıyıları ile Batı Asya arasında ticaret İÖ 100?lere kadar uzanır. Altın, baharat, de?erli ta?lar ve kereste ticarete konu olan mallardı. Ticarete önce Babilliler, sonra Araplar ve sonunda Yunanlılar egemen oldu.
*Hindistan tarih boyunca çok uluslu-çok dilli-çok kültürlü-çok dinli, renkli bir mozaik olmu?tur. Bu da demografik yapısının en belirgin özelli?idir.

Hint Mitolojisi
Hint mitolojisinin temel metinleri Sanskritçe yazılmı? olan, Ari kaynaklı Veda?lardır (İÖ 1500-500). Bunlar kar?ılıklı konu?ma biçiminde kurgulanmı?tır ve bu anlamda Hint tiyatrosunun da kökenidirler. Diyaloglar karma?ıktır; genellikle Ari gelenekleri ve sava?lar üzerinedir. Bunlar Hint-Avrupa edebiyatının da ilk örnekleridir.
Hint mitolojisinde tanrılar insanlar gibidir. Do?ar ve ölürler. Bunun yanında garip özellikleri vardır. Göz kırpmazlar; tükürmezler...

Hinduizm
Veda metinlerinden kaynaklanan bir sentezdir. Ya?amın tüm alanlarını kapsar. Alanı geni?ledi?i oranda, tanımı güçle?mi?tir. Bazı temel kavram ve tanrılar:
-Vi?nu (tanrı): Ço?alma ve yayılmayı temsil eder. On ayrı biçimde bedenle?ir.
??iva (tanrı): Evrenin yaratıcısı, koruyucusu ve yok edicisidir. ?ivacıların çilecidir. Yogacı mistisizmin de temelidir.
-?akti (tanrıça): Yaratıcılı?ı simgeler.
-Brahman: Her ?eyi kucaklayan, yüce-sonsuz ilke. Tüm varlıkların içindeki öz. Hinduizmde en yüksek dinsel amaç benli?i, bu evrensel ilke içinde eritmektir.
-Karma: Geçmi?teki eylemlerin gelecekteki iyi ve kötü sonuçları.
-Moksha: Dünyevi varolu?tan kurtulma. Nirvananın da temelidir. Moksha için;
1-Ayin kurallarına uymak, çıkar gözetmeden davranmak. (karma-marga)
2-İyi i?lerle gerçek bilgiyi aramak. (cnana-marga)
3-Kendini tanrıya adamak gerekir. (bhakti)
Dharma: Bireysel davranı?a yön veren temel dinsel ve ahlaki yasa
-Kast sistemi: En üstteki sınıftan ba?layarak: rahipler, sava?çılar, çifçiler, tüccarlar, hizmetkarlar biçiminde sıralanır. Ayrıca kasta dahil edilmeyenler- buna layık görülmeyenler de vardır.
-Hindu tapınakları Tanrıların kolayca gelebilece?i yerlere yapılır. Ama çevreyle-do?ayla uyumlu olmaz. (Uyumu bozarak Tanrıların dikkatini çekece?i dü?ünülmü? olabilir.) Gökyüzüne açılan birer kapı olarak kurgulanırlar.

*Günümüzde Hinduizm:
-Sihler: İslam ile Hinduizmi sentezlemi?lerdir.
-Hindistan?da Budist sayısı, Hinduistler aleyhine artmaktadır. Çünkü Budizm kastları reddetmektedir.

Mahayogi Kapila (İ.Ö. 8. yy)

Altı Veda okullundan birinin (Samkhya?nın) kurucusudur. Ya?amına ili?kin net bilgiler yoktur. Dinsel bir cemaat kurmamı?, kitleleri etkilemeye çalı?mamı?tır. Bir münzevi gibi ya?amı?tır. Do?a temelli felsefesinde, heptanrıcı bir öz vardır. Prakrti denen bu maddesi olmayan öz tek üstün gerçekliktir. İnsan do?a uyumunu-birli?ini savunur. Bunun için meditasyonu ö?ütler. Meditasyonla insan tüm sınırlarından ve ba?larından kurtularak Prakrti ile birle?ir.

Patancali (Gonardiya, Gonikaputra (İ.Ö. 2 yy)

Yoganın kurucusudur. Ancak takma isim olarak kullanıldı?ı sanılmaktadır. Yoga-sutra adlı eserinde ruhsal güç, yoga uygulaması, kendinden geçmenin sa?ladı?ı a?kınlık durumu (samadhi) ve özgürle?me (kaivalya) ba?lıklı dört bölümde yoganın esaslarını olu?turmu?tur. Bu eserin ciltlerinin farklı yüzyıllarda yazılmı? olması, Patancali?nin bir takma isim olarak farklı dü?ünürlerce kullanıldı?ının kanıtıdır. Gramer üzerine de Mahabhashya (Büyük yorum) adlı bir eseri vardır.
Yoga Sanskritçide ba?lanma-birlik anlamına gelir. Temeli manevi kurtulu?tur. 8 a?aması vardır.
1 ve 2 (hazırlık): Hiçbir canlıya zarar verme. Yalan, hırsızlık ve ?ehvetten uzak dur. Vücut temizli?ine özen göster, sade ya?a, çalı?kan ol ve kendini tanrıya ada.
3 ve 4 (fiziksel hazırlık): Rahatsızlanmadan-uyu?madan uzun süre aynı pozisyonda kal, soluk alıp vermeni yava?lat.
5: Duyularını denetle. Dı? dünyadan kop, kendi zihnine yönel
6-7-8 (yo?unla?ma a?amaları): Tek nesneye (Tanrı-evrensel öz) yo?unla?. Tek nesnede sabitlenip, sadece onu dü?ün. Nesne ve özne bütünle?ecektir.
Yoga felsefesi ve prati?i İslam dü?üncesini tasavvuf anlayı?ıyla etkilemi?tir.

Jainistler
Kurucusu Mahavira? (İ.Ö. 599-527)dır. Jainistler, evrenin sonsuz ve canlı oldu?una, bir tanrı tarafından yaratılmadı?ına inanırlar. Reenkarnasyon ve Moksha'ya ula?ma inançları yönünden Budizm?e benzer. Her eylemden kaçınırlar, çünkü eyleme girmek karmamızı bozar. Eylemde bulunmak için maskeler takılır savıyla buna kar?ı çıkarlar. Kar?ı çıktıkları yedi temel maske vardır.1-Kocalık 2-Kadınlık 3-Statü 4-İktidar 5-Saygılı olma 6-Terbiyeli Görünme 7-Ahlaklı olma
Jainistler, 'ahimsa' (acı vermemek) ilkesine çok önem verirler. Bu ilkeye göre; hiçbir canlı varlılı?ına zarar vermemeye çalı?an Jainistler, nefes alıp verirken bile herhangi bir canlıyı öldürmemek için a?ızlarına maske takarak dola?ır; katı ve kesin bir vejeteryan ya?am sürerler. Bir yere oturacakları zaman herhangi bir karınca veya böce?i ezmemek için yanlarında ta?ıdıkları süpürge ile oturulacak yeri süpürürler.
Jainistler, Shvetambara ve Digambara adında iki büyük mezhebe bölünmü?tür. Digambara mezhebindekiler çok katı ve kesin bir tutum içindedirler, 'gök elbisesi' anlamına gelen isimlerinin hakkını vererek tamamen çıplak olarak gezerler. Bu, maddi olan tüm ?eylerden uzak durulması anlamına gelir. Bu uygulamayı günümüzde de sürdüren Jainistler genellikle manastır ve tapınaklardan dı?arıya pek çıkmazlar.

Çarvakalar
Çarvaka Sanskritçe?de dünyevi olanlar anlamına gelir. Maddeci bir felsefedir. Vrihaspati adlı bir ateist tarafından kurulmu?tur. Öte dünyayı, kutsal kitapları, Veda metinlerini, ölümsüzlü?ü reddederler. Jainizme kar?ıdırlar. Eylemsizli?i ele?tirirler, dünyayı bir eylem alanı olarak görürler. Çilecilik ve oruç tutmak hayata kar?ıdır.
Dört temel element olarak hava, su, toprak ve ate?i kabul ederler. Bilgi edinmenin tek yolu algıdır. Yapay kurumlara kar?ı çıkarlar, do?al kurumları savunurlar. Kölelik, devlet, aile, kast sistemi yapaydır.
?Ahlak, ahlaksızların koydu?u kurallar bütünüdür.?
?Devlet haksızlıkların yasalar yoluyla gizlendi?i bir haydutlar örgütüdür.?
?Aile toplumun kötülüklerini yeni ku?aklara aktaran kurumdur.?