Her gün bir kitap okuma hedefi koyan insanlar vardır. Bu hedefi nadiren tuttururlar. Bununla birlikte, hedefi günde asgari bir kitap okumak olmadığı halde günde birkaç kitap okuyabilenler vardır. Hızlı okuma kursuna gidip kitapların hızlı okumaya elverişli sütun yapısına sahip olmadığı için hızlı okuyamadığını iddia edenler de olur. Bazıları da kafayı hızlı okumaya takar; kitabın başına oturunca hızlı okumaya çalışıp gözleri yorulup uykuya dalarlar.
Şimdi öncelikle bazı varsayımları sorgulayalım. Kitap okumak önemli midir? Önemli olan kitap okumak değil, bir şey öğrenmektir. Öğrenmek ile kitap okumak arasında fark vardır. Bir sürü kitap okuyabilirsiniz; ama hiçbir şey öğrenmeyebilirsiniz. Hızlı okumanın püf noktalarından bir tanesi, meraktır. Eğer gerçekten sizin için önemli bir sorunun cevabını merak ediyorsanız, o merak tatmin olmadan gözünüze uyku girmeyecekse bir günde bir kitap değil, on kitap bile okuyabilirsiniz. Bir soruya cevap aramak, insana amaç verir. Rast gele bir günde, bir kitap alıp okumaya kalkıştığınızda acele etmek (hızlı okumak) için nedeniniz yoktur. Hızlı okuma kursundan mezun oldukları halde, hızlı okuyamayanların başarısızlığının altında kitap okurken kendilerini hızlı okumak zorunda hissetmeleri vardır. Birincisi bu durum olumsuz bir gerilim yaratır. İkincisi “Ben şimdi hızlı okuyayım; şu anda hızlı okuyorum, gözlerim bir sağa bir sola koşuyor” diye düşünürken insan içinde bulunduğu okuma eylemine yabancılaşır. Böylece hızlı okuma eylemi başarısızlıkla sonuçlanır. Halbuki kafasında gerçekten soru olan bir insan, sorunun cevabını bulmaya odaklı olduğu için okuma sırasında kendiliğinden bir hız kazanır. Ayrıca kafada bir soru olması, metni anlamlandırmada da çok işe yarar. Metin birden bire benim sorumun cevabı olan bölümler ve olmayanlar olarak ikiye ayrılır. Elbette en iyisi hızlı okuma becerisiyle birlikte kafada bir soruya / sorulara sahip olmaktır.
Kitap okurken, değişik insanlar; değişik teknikler uygular. Bazısı satırların altını çizer; bazıları fosforlu kalemle satırları çizer; bazıları paragrafların yanına yıldız koyar. Kitabın özetini çıkaranlara da rastlanır. Bazıları önemli bulduğu yerlerin arasına kitabın kapalıyken dışından da fark edilebilecek birer kağıt koyar. Açıkçası bu yöntemleri pek verimli bulmuyorum.
Melih Arat Okuma Yöntemi diyebileceğim bir yöntemi sizlerle paylaşmak istiyorum. Hangi kitap olursa olsun, kitap okumaya başlamadan önce boş bir A4 kağıt alınır. Bu kağıt uzun kısmından ortasından ikiye kırılır ve A5 formunda iki sayfa elde edilir. Kırılmış olan kağıdın birinci sayfasının en üstüne kitabın ismi, yazarı, yayıncısı ve yayım yılı belirtilir. Daha sonra birinci bölümün başlığı yazılır. Bölüm başlığını yazmadan önce satırın başına bölümün başladığı sayfa numarası koyulur. Daha sonra bölüm içinde dikkat çeken ya da önemli bulunan cümle ve paragraflar varsa, önce sayfa numarası sonra o cümlenin kendisi uzunsa, o paragrafı hatırlatacak kelimeler yazılır. Bu kitabın tamamı için yapılır. Böylece kitabın tüm kritik noktaları çok özet ve bir bakışta görülecek şekilde bir kağıda aktarılmış olur. Sonradan kitaptan söz etmek gerektiğinde son derece hızlı bir şekilde, o kağıda ya da belirtilen ilgili sayfalara bakarak konuyu hatırlamak mümkündür. Söz konusu kitabın not kağıtları kitabın içinde tutulabilir; arzu edilirse bilgisayara da kaydedilebilir. Bu çalışma yöntemi sayesinde bir kitabı 10 yıl öncede okumuş olsanız, ne önemliydi ve neredeydi sorularının cevabı saniyeler içinde verilebilir. Eğer bilgisayara kaydedecek olursanız, dosyanın içinde “ara” komutuyla bir konuyu yüzlerce kitap notu içinde arayabilirsiniz.
