Hepimiz onu "re waye " albümü ile tanıdık. Daha sonra sırası ile çıkardığı "le le daye", "esqa welat"," wezirine" , "dilan dilan" ve son olarak "vegere" albümleri ile evimizin kalıcı misafiri oldu.
Özgür Utuş'un Röportajı....
Son albümü "vegere" ile Kürt müziğini dünyaya tek başına tanıtmaya çalışan, yanık sesi ile , yüreğimizi ısıtan Cane son albümü, yaşadığı zorlukları, sanatı için tek başına verdiği mücadeleyi bizimle paylaştı..
Cane, kısaca bize kendinizi anlatırımsınız?
1971’de Erzurum Karayazı’da doğdum.İlk okulu Karayazı'da bitirdim ve ondan sonra okul yaşantıma Adana’da devam ettim
Çocukluğunuzu anlatır mısınız? Cane nasıl bir çocuktu?
Zor bir çocukluk dönemi yaşadım. Doğu'da, çocuk ve kadın olmak çok zor. Bir çok çocuk, çocukluk dönemi de yaşam kavgasına başlıyorlar. Kız çocuk olmak daha da zor. Katı kuralları var.. Kız çocukları şunu yapmazlar, ayıptır.vs... sorunlarla çok karşılaşıyordum. Ben yaramaz bir çocuktum. İlk okulda bir çok arkadaşımın kafasını kırmışım. Biraz erkek gibi bir kızdım. O dönemlerde en ufak bir haksızlığa uğradığımda ortalığı bir birine katıyordum. Okul da çok başarılı bir öğrenciydim. Okulun gözde öğrencilerin arasındaydım....
.
Klasik bir soru olacak, müzik tutkusu sizde ne zaman başladı? Kimlerden etkilendiniz?
Müzik tutkusu çok küçük yaşta başlamış bende... Bildiğiniz gibi tek Erivan radyosu vardı.. O dönem, sabırsızlıkla Kürtçe stranların çıkmasını bekliyordum. Çıkan stranları büyük bir dikkat ile dinler ve ezberlerdi. Hiç unutmam 5 yaşındayken, radyoyu kırmışım. Radyonun içindeki kadın çıksın ben türkü söyleyeceğim, diye. Söyleyende Meyremxan’mis,
Meryemxan hayranlığı o dönem mi başladı?
... evet ben ve benim gibi bir çok Kürt sanatçı Meryemxan’dan, etkilemiştir. Benim hayranlığımda çocukluğuma dayanıyor. Örnek aldığım bir sanatçıdır. Sesi beni çok etkiliyor. Bir kaç albümde onu şarkılarını okudum.
Şakiro; "geleceğin en iyi sanatçısı olacaksın"
Ayşe Şan, Meryemxan, Dengbej Şakiro, müzikten en çok etkilendiğiniz sanatçılar olduğunu duydum. Ayşe Şan ve Şakiro ile kısada olsa bir çalışmanız oldu. Şan ve Şakiro'yu kısa olarak bize anlatırımsınız? Neden bu kadar bu sanatçılardan etkilendiniz?
Evet. Ayşe Şan, Meryemxan ve Şahe Dengbej Şakiro en çok etkilendiğim seslerdir. Gerek yaşamları, gerekse Kürt müziğine olan katkıları beni çok etkilemiştir. Ayşe Şan, müzikte verdiği mücadele bir çok Kürt bayan sanatçı için moral ve cesaret kaynağı olmuştur. Ayşe Şan, bir kadın sanatçı olarak bir çok engellerle karşılaşmasına rağmen müzik tutuksusunda vazgeçmemişti. Kürt Müziğinde çok büyük katkıları olmuştur. Sayısız eserler bırakmıştır. Bir çok sanatçı Ayşe Şan'ın eserlerini albümlerinde okumuşlardır. Şakiro içinde geçerlidir. Çok büyük bir sestir. Dengbej Şakıro, 3 oktavlık bir sese sahip. Bir nevi Kürtlerin Pavarolti'sidir. Ayşe Şan ve Dengbej Şakiro ile kısa bir tanışmamız olmasına rağmen her ikisinde de çok büyük tecrübeler edindim. Şakiro bana "Geleceğin en iyi sanatçısı olacaksın" diyordu. Yalnız bazen de bana kızıyordu. Onun kadar gırtlak yapamıyordum, diye.. Ayşe Şan ise, şarkı söylerken burnunda sözleri öldürme, açık oku. şarkıya kendini ver ve içten oku" diyordu.
Akademik bir müzik eğitimi aldınız mi?
Çok değerli hocalarda şan ve sesim kullanmam konusunda ders aldım. Ayrıca ASM'de de yine çok değerli hocalarda şan dersleri aldım. Tabi ki , bu dönemlerde müzik eğitime ilk başladığımda Kazım Bora ve Hozan Şiyar'da, çok emek verdiler. Her ikisine de minnettarım..
Baskılara rağmen, Kürtçe türküler söyleyen fedakar sanatçı
Neden başka bir sanat alanı ile değil de müzikle bu dile sahip çıkmaya karar verdin?
Acılarımı , sevişlerimi,dertlerimi çocukluğumdan beri şarkılara yansıttım. Beni anlayan ve derdime derman olan stranlardır. Çünkü; müzik benim ruhum da olduğunu anladım ancak beni müzik anlatabilirdi o yüzde müziği seçtim . Bir dönem Kürtçe şarkı söylemek yasaktı. Bende Kürt sanatçısı olarak bu dile sahip çıkmam gerektiğini düşündüm. İsteseydim 90'lı yıllarda Türkçe albümler yaparak çok daha iyi paralar kazanabilirdim. Tüm baskılara rağmen inadına Kürtçe stranlar diyorum. Demeye de devam edeceğim. .
Birazda gencilik yıllarınızdan söz ederimsiniz? En zor yıllarınız...?
Benim en zor dönemlerim diyebilirim. Çok küçük yaşta evlendirilmek zorunda kaldım. Bilirsiniz Doğu'da törelere karşı gelinmez. Büyükler ne derse o olurdu. İstemediğin bir evlikte ne kadar mutlu olabilirsiniz ki ? Eşimle ayrıldık. Ayrıldıktan sonrada sorunlar devam etti. Tek başıma yaşam mücadelesine girdim gençlik yıllarımda. Bir bayan olarak bir çok zorluklarla karşılaştım. Ama bu zorlukları alnım açık bir şekilde aştım. Geçmişte yaşadığım olaylar gelecekte daha güçlü olmama neden oldu. Kısacası hiç gençlik ve çocukluk yaşamadım.
Cane, bir konser sonrası 1992'de kimlikleri henüz belirlenmeyen kişilerce kurşunlara hedef oldunuz? Sizi kimler, neden vurmak istedi?
90'lar da Kürtçe stran söylemek ve albüm yapmak yasaktı. Çok büyük baskılara maruz kalıyorduk. Verdiğim konser sonraları gözaltına alınıyordum. Çok işkencelere maruz kaldım. Kürtçe stranlar söylediğim için...Yine bir konser sonrası tekrar gözaltına alındım. İfademi alanlar "Sen daha akıllanmadın mı, biz seni akıllandırmasını biliriz"demişlerdi. Ertesi gün evime bir arkadaşımla giderken 5 kişi tarafında kurşunlara hedef oldum. Bu olayın yıllarca acısın yaşarım. Düşünün söylediğiniz Kürtçe stranlardan dolayı kurşunlara hedef oluyorsunuz. Bu çok acı bir durum. Savcılığa suç duyurusunda bulunmama rağmen olay örtbas edildi.
Hozan Şiyar, müzik hayatınızda en çok destek veren sanatçı idi. , Hozan Şiyar'ı, biraz bizlere anlatır mısınız? Hozan Şiyar' size ve Kürt müziğine olan katkısını?
Sevgili Hocam Hozan Şiyar'dan her konuda destek aldım. Sadece müzik adına bir destek almadım. Kürtçe’yi iyi konuşmam konusunda 6 ay boyunca bana katladı. "Re Waye" albümünde beni yalnız bırakmadı.Bir kaç stranda güzel ses ile bana eşlik etti. Hozan Şiyar'a çok şey borçluyum. Yüreğini tüm sanatçılara açardı. Bir çok sanatçıya da çok büyük destek vermiştir. Onu burda ve her zaman saygı ile anıyorum......
En çok satan albümünüz "Le le daye" bu albüm aynı zamanda bir dengbej albümüydü. İlerde bir dengbej albümü çıkarmayı düşünüyor musunuz?
92'de Ataman Plak tarafında "lele daye" adında bir dengbej albümüm çıkarıldı. Çok büyük bir ilgi görmüştü. bu albümde sesimin ne kadar güçlü olduğunun da bir kanıtıydı. Cane her stranın çok rahatlıkla okuyabilmeğimin kanıtıydı. Albümün hazırlık aşamasında tutun her konuda bir çok zorluklarla karşılaştım. O zaman şimdiki gibi olanaklar yoktu. Albümleri korkarak yapıyorduk. Baskı her yerde vardı. Bu şartlar altında "Lele daye" albümünü çıkardım. Kısa sürede albüm çok iyi bir satış grafiğine ulaşmıştı. İlerde bir dengbej albümü çıkaracağım. Bu projelerimin içinde var..,
Cane, çıkaracağı dengbej albümünde ünlü dengbej Şakiro ile düet yapacak
Rojda son albümü de Dengbej Şakiro ile düet yapmış? Siz teknolojiden yararlanarak Reşo veya Şakiro bir ile düet yapmayı düşünüyor musunuz?
Son dönemlerde bu tür çalışmaların olması sevindirici. Özelikle gençler tarafında olması daha da sevindirici. Dengbejliği gençlere sevdirmek gelecek nesiler aktarmak gerekiyor. Artık dengbejlik yok olmanın eşiğinde . Biz sanatçılara da bu konuda çok görevler düşüyor. Ben her albümünde en az 2 dengbej stranı okumaya çalışıyorum. Az önce belirdiğim gibi önümüzdeki dönem bir dengbej albümü yapacağım. Bu albümde hiç bir ticari kaygım yok. Tamamen Kürt müziğini ve dengbejliğin gelişmesi için yapacağım....Şakiro ile düet konusuna gelince, Dengbej Şakiro ile düet yapacağım. Dengbej albümümden. Çok farklı bir çalışma olacak. Bu albümde hiç bir masraf dan kaçınmayacağım. "Hocam" dediğim Şakiro'ya da vefa borucumu azda olsa ödemiş olacağını düşünüyorum.
Son albümünüz "vegere" den biraz söz edelim?
"Vegere" albümü 3 yıllık yoğun ve yorucu bir maratonun sonucunda ortaya çıkan bir albümdür. “Vegere” albümü Playsound firması tarafından 59 ülkede dağıtımı yapılmak üzere geçtiğimiz aylarda dağıtımı yapıldı. 3 dilden kapağı hazırlanan albümün kapağında yazılan “Bu sanatçının sesi, Kürdistan”ın sesidir” yazıyor. Bu çok güzel bir duygu benim için....
Albüm Türkiye'de ne zaman çıktı?
Türkiye'de dağıtımı Kom Müzik yaptı. Albüm geçtiğimiz ay Türkiye ve Ortadoğu'da Kom müzik sevenlerime ulaştırdı.
Sony Fransa Playsand, neden Hozan Cane'yi, şeçti?
Sony Fransa Playsand, üç yıl önce bana bir teklif getirdi. Daha önce de Fransa’dan Firmanın sahibi Enstitüsü’ne başvurmuş.Her sene bir ülkeye albüm yapıyorlarmış Firmam çok geniş bir araştırma yapıyor. Firma yaptıkları albümleri 59 ülkeye dağıtıyor. Yani ilk kez Kürtçe bir albüm 59 ülkede dağıtımı yapılacaktı. Bu beni çok heyecanlandırdı. Gelen teklifi uzun uzun düşündüm. ... ve kararımı verdim. "Ben bu albümü yapmalıyım" dedim. Sonuçta Kürt müziği kazanacaktı. Böylece "vegere" albümü için ilk adımı etmiş oldum
Sony Fransa Playsand, araştırmaları sonucunda ilk sizinle mi çalışmaya karar verdiler?
Hayır. Playsound, Kürdistan da 70 sanatçıyı dinleyerek Meryemxan'ın sesi birinci seçiliyor. . Nesrin Şervan ise ikinci oluyor. İkisi de 70’lerde hakkı rahmetine kavuştulardı. Benim sesimde üçüncü olmuştu. Fransa Palysand benle çalışmaya karar verdi. Benim sesimi en otantik ses ve en güzel ses seçildi.
"Vegere" albümünde meslektaşlarımdan destek görmedim
Kürt sanatçılardan bu albüme destek geldi mi?
Züber Sahih'den başka hiç bir sanatçıdan destek almadım. Sevgili dostum Züber'in, "vegere" albümünde çok büyük desteklerini gördüm. Buradan Havel Züber' çok teşekkür ediyorum. Ayrıca albüme isimi verdiğim "vegere" parçası da Züber'e ait. Dileğim başka albümlerde beraber çok daha başarılı albümlere imza atmak. Züber'in sanatından yararlanması gerektiğini düşündüğüm bir sanatçı. Destek veren de vermeye de sağ olsun. Bu albümü meslektaşlarımın bireysel düşünmeleri yanlış . Benim başarım değil, Kürt müziğin başarısıdır. İlk kez bir albüm 59 ülkeye dağıtımı yapılıyor
Albümünüzde sizi en çok etkileyen şarkılar hangileri?
Biz sanatçılar yaptığımız şarkılarında ayrım yapmıyoruz. Bütün yaptığım şarkıları beğenerek yapıyorum.. Bebeklerim gibiler. Ama en çok beni etkileyen şarkım "weziremin" dir. Bu şarkıyı sadece kendim için yapmadım. Herkesin kendini bulabileceği bir şarkıdır.
Cane; " ben Kürdistan'ın, Kürtlerin Cane'siyim"
Efrine" klipinde sizi Şakira’ya benzetenler oldu. Bu durumdan hoşnut musunuz?
Evet, son klipin de beni Dünyaca ünlü sanatçı Şakira'ya benzetenler oldu. Şakıra, çok değerli bir ses ve figür dur. Her zaman ona hayran kalmışım ,ama ona hiç benzemiyorum Ben, Kürdistan’ın ve Kürtlerin Cane'siyim. Hep halkıma layık bir sanatçı oldum. Olmayada devam edeceğim.
"Vegere", "Re Waye", "Eşqa Welat" ve "Wezirine"den farkı ne... ?
Bütün albümlerimin yerleri farklıdır, benim yüreğimde. Her birin yaparken farklı bir ruh halimle yatım. İlk albümüm olan "Re Waye" benim ilk göz ağrım. Beni Cane yapan albümdür. Ayrıca Hozan Şiyar'ın da bu albümde güzel sesi ile yer alması ayrı bir heyecandır, benim için "Eşqa Welat" albümünü Avrupa'da yaptığım bir albümdü. Yurt özlemi, beni bu albümü yapmama neden oldu. Bu nedenle albümün ismi "esqa welat" dedim. "Eşga welat" albümünü temizlik yaparak kazandığım parayla yaptım. "Vegere" albümüne gelecek olursak, bu albümle Kürt müziğini dünyaya tanıtacağıma inanıyorum. İlk adım olaraktan 59 ülkede dağıtılmasıdır..Ayrıca "vegere" albümün başarısı neden ile 4 altı ödül aldım.
"vegere" albümün büyük başarısı
"vegere" albümün başarısından dolayı mi ödül aldınız?
Albümünün çok iyi bir satış grafiği var. Şuam en çok satan albümler arasında. Ayrıca 59 ülkede dağıtımı yapılmasında dolayı ve "vegere" albümümün başarısından dolayı gecen haftalarda Kürdistan da 4 altın ödül aldım.
Cane "kızım benim yaşam kaynağım, en büyük destekçim"
Hozan Cane nasıl bir anne? Kızınıza zaman ayırıyor musunuz?
Bu soruyu kızım benim dünyam dediğim Dilan'a, sorarsanız çok daha iyi olacaktı. Ama ben yine de cevap vermeye çalışayım. Dilan'ımla çok farklı bir iletişimiz var. Anne kız ilişkisin den çok farklı. Arkadaş gibiyiz. Bende çocuk yaşta anne olduğum için beraber büyüdük sayılır. Dilan'im benim yaşam kaynağım. En büyük desteğim. Zamanımın büyük bir kısmını kızıma ayırıyorum. Kendisi şuan üniversite üçüncü sınıf psikoloji bölümünde okuyor.
Klasik şarkı okuyan sanatçılardan kimi beğeniyorsunuz?
Klasik şarkıları okuyan sanatçılar arasında Şehribana Kurdi, Hozan Aydın, Fate...vs bu sanatçılar aynı zamanda dengbej staranları çok iyi yorumluyorlar.
Hozan Cane'in hayali nedir?
Hayalim bir Kürt filimin de oynamak. Bu hayalim azda olsa gerçekleşti. Başrol oynamak için iki filim teklifi aldım. İlk filim çekimleri gecen ay gerçekleşti. Havaların aşırı soğuk olması neden ile çekimlere ara verildi. Çekim sırasında çok hastalandım, en kısa zamanda filimi tamamlayacağım. Diğer bir proje ise Türkiye'den geldi. Prensipte anlaştık.
Kimlerle oynayacaksınız?
Rojin ile oynayacağım. Rojin sesi çok güçlü olmasının yanı sıra çok iyi de tiyatro sanatçısıdır. kendisi. Bu konuda çekimiler sırasında fazla bir zorluk yaşmayacağımı tahmin ediyorum.
Cane, Türkiye'de ne zaman konser verecek?
17 yıldır vatanımda ve topraklarımdan uzak kalmak zorunda kaldım. Nihayet bu yıl Newroz da sevenlerimle buluşacağım. Topraklarımın kokusunu çok özledim. Yaşamayan bilmez acıyı, vatanında ayrı yaşamayı. Sonuçta yalnızsın, tek başına mücadele etmek zorundasın. Avrupa'da yaşamak hem kolay, hem de zor yanları var..Vatanımda yaşam ne kadar zor olursa olsun . kendi topraklarımda sanatımı icra etmek isterdim. Kendi topraklarımda barış ve özgürlük türküleri söylemek isterdim. Hani derler ya" Bülbülü altın kafese koymuşlar, yinede vatanım" demiş. evet Cane'yi de altın kafese koysallarda yine "vatanım" diyeceğim.
Kaset ve konser çalışmaların dışında nelerle uğraşıyorsun?
Kaset ve konser dışında herkes gibi günde 8.9 saat çalışıyorum. Günümün büyük bölümün kızım Dilan'a ayırıyorum. Onunla zamanımın nasıl geçtiğini fark edemiyorum. Onla beraber sinema, vb kültürel etkinlikler katılıyorum.
Hedefleriniz nelerdir?
Hedefim Kürt müziğin Dünyaya tanıtmak.
Kurdish Magazin sitesini nasıl buluyorsunuz.? Site hakkında herhangi bir öneriniz var mi?
Son dönemlerde en çok ziyaret ettiğim web sitelerin arasında geliyor. Yakında takip ediyorum. Sanat ve sanatçıya gereken önemi veriyorlar. Dileğim bu tür kaliteli web sitelerini çoğalması. Siteniz de gerçek sanat yapan sanatçılara daha geniş yer vermeniz, istiyorum.
Son olarak, sevenlerinize bir mesajınız var ?
Öncelikle bana bu fırsatı verdiğiniz için size ve Kurdish Magazin ekibine çok teşekkür ediyorum. Sevenlerime de , korsan dan uzak durmalarını istiyorum. Korsan belası yüzünde bir çok sanatçı artık albüm yapamaz duruma geldiler. Bir çok firmada kapılarına kilit vurmak zorunda kaldılar. Bu yüzden korsandan uzak durmalarını istiyorum Cane, her zaman halkına laik bir sanatçı olacak. . Sevenlerime mutluluk ve huzur barış kardeşlik içinde bir dünya da yaşamalarını istiyorum. .. Selamlar saygılar .. .Hunermend CANE.
Röportaj teklifim kabul ettiğiniz için teşekkürler...
Ez gelek spas dıkım. Havel Özgür ( ben teşekkür ederim. Özgür arkadaş)
Röportaj; Özgür Utuş
